Shekulli I njëzet, duke filluar nga dekadat e para, ka qenë arenë e konflikteve dhe mosmarrëveshjeve të ndryshme në mbarë botën. I tërë ky shekull ka qenë I ndjekur me kriza të ndryshme si metafizike ashtu edhe shoqërore. Disa prej tyre, si lufta e parë botërore, kriza ekonomike e viteve të 20-30, lufta  e dytë botërore, bipolarizimi I botës, janë përjetuar edhe me katastrofa të njëpasnjëshme në arenën e jetës shoqërore në mbarë botën. Mirë po një krizë shumë e rëndësishme e këtij shekulli, që në të shumtën e rasteve është shtypur dhe nuk ka dalë në pah, madje disa here edhe nëpërmjet të dhunës, është kriza e fesë dhe fetarisë. Mendësia e shekullit të njëzet, si pasojë edhe e botëkuptimit protestant, fenë e ka ngushtuar në përmasën nomen’it, që do të thotë e ka pranuar si ekzistent vetëm përjetimin e çastit të fesë, dhe është përpjekur që të gjitha reflektimet shoqërore të këtij nomen’I esencial të ndërtimit të gjenit njerëzor, ti shtypë, t’I zëvendësojë, madje në raste të skajshme edhe t’I konsiderojë si inekzistente. Si pjesë e hapësirës së përgjithshme botërore edhe shoqëritë myslimane janë përballur me një qasje të tillë ndaj fesë.Për fat të keq, problemi nuk është përjetuar vetëm në ata që kanë qenë kundërshtar të fesë ose reflektimit të saj në trajtë të fenomeneve në shoqëri, por edhe vetë ndërtuesit e idesë fetare, edhe ata fenë e kanë prezentuar dhe e kanë mbrojtur me mendësinë e krijuar në këtë periudhë.

Mendësia ateiste pozitiviste e këtij shekulli të gjitha sfidat në shoqëri është përpjekur t’I zgjidhë nëpërmjet të filozofisë së incidentit. Me incident ka filluar lufta  e parë botërore,  me incident është krijuar shteti I Izraelit, me incidente është zhvilluar politika e pas luftës së dytë botërore, si rasti I Kubës, Vietnamit, etj., me incidente është shembur bloku I lindjes komuniste. Por që është më e dhimbshme nga të gjitha këta, edhe filozofia për ndërtimin e rendit të ri botëror është struktuar në kuadër të incidentit. Lewis’i më parë dhe më pas Huntigton’ii kanë paraqitur teoritë e tyre për shoqërinë njerëzore në përgjithësi në kuadër të përplasjeve dhe konflikteve, ndërsa më pas politikat udhëheqëse botërore janë përpjekur ta zbatojnë këtë mendësi edhe në rendin global të botës. Të karakterit të tillë janë ndërhyrjet në Irak në vitet 1990, lufta e Bosnjës, rrënimi I murit të Berlinit, rrënimi I urës së Mostarit, gjenocidet e ndryshme të përjetuara në “ botën e tretë”, etj.  Profecia  e një historiani si Bernard Lewis’i se “ Pas 30 viteve Europën nuk do të kemi mundësi ta njohim; Europa do të shndërrohet në “Eurobia”, krahas asaj që është nxitje e grupeve djathtiste raciste, por e ka edhe funksionin e freskimit të “fantazive për lindjen”. Në këtë shekull kur Perëndimi ka epërsi absolute ekonomike dhe ushtarake, perëndimi është futur në paranojën se “ Do të vijë shpata e Islamit, do ta therë qytetërimin Perëndimor dhe do të soset njerëzimi”. Kjo me qenë, është vetëm ajo që Aristoteli i frymëzuar nga Platoni i thotë “ fantazmë”, ku përzihet realiteti dhe fantazia, e vërteta dhe hipotetika, logjika dhe frika dhe atë që nga njëra anë arsyeja e percepton në parim por që konsiderohet si “ rrëshqitje psikologjike” për shkak të mjegullsisë së ndjenjave dhe dyshimeve.

Islami, incidenti dhe ISIS’i…

Si çdo fe ashtu edhe Islami e konsideron të huaj incidentin dhe qasjet incidentale ndaj nomenit dhe fenomenit fetar. Shekulli I Lumtur, që nga aspekti I të gjitha qasjeve ndaj Islamit, konsiderohet si mostër e veprimtarisë shoqërore të myslimanëve është qelizë e rregullit dhe harmonisë shoqërore të të gjithëve, pa marrë parasysh ata besojnë si myslimanët ose jo, mendojnë se myslimanët ose jo, në përjashtim të atyre që me veprimtarinë e tyre krijojnë incidente dhe u pengojnë të tjerëve. Ky rregull është ndjekur rreptë nga të gjitha udhëheqësitë e shteteve myslimane deri në fillim të shekullit të njëzet, kur edhe ka rënë nga pushteti kalifi I fundit Osman. Provë më e hapur për këtë është mosekzistimi I asnjë nisme, dokumenti, mendësie për shfarosje, gjenocid, etnocid, kulturocid në mjediset myslimane. Kjo nuk do të thotë se nuk ka patur raste të izoluara individuale të sjelljeve jokorrekte ndaj të tjerëve, por se asnjëherë e çnjerëzishmeja dhe incidenti nuk kanë qenë filozofi thelbësore e praktikumit fetar dhe shoqëror të myslimanëve.

Ndërsa periudha e kohës së re  dhe bashkëkohësisë, marrë për ilustrim kolonizimet imperialiste dhe ekspanzioniste që nga shekulli I tetëmbëdhjetë, pa përjashtim, kanë synuar krijimin e një identiteti mbështetës, në këtë rast me epiqendër westerne, tek të gjithë popujt e kolonizuar. Mospranimi I një mbështetjeje të tillë nga popullsitë vendase, që është normale, ka rezultuar me gjenocide, etnocide, etj.Ndoshta  trajtat më të përgjakshme dhe më makabre të kësaj mendësie I kemi përjetuar edhe ne shqiptarët duke filluar nga gjysma e pare e shekullit të nëntëmbëdhjetë. Qytete të tëra të banuar me popullate myslimane shqiptare në Serbi janë vrarë, janë dëbuar dhe u janë çrrënjosur të gjitha monumentet kulturore të tyre.Beogradi, Uzhiceja, Çaçaku, Nishi, Vranja, për disa vite janë pastruar nga identiteti I tyre I ndërtuar në katër shekujt e fundit.
Mënyra e veprimit të tillë për fat të keq është shndërruar në mendësi globale, jo vetëm tek kundërshtarët e myslimanëve por edhe tek një pjesë e myslimanëve. Edhe myslimanët, pa marrë parasysh sa burimet fetare të tyre janë kundër një botëkuptimi dhe veprimtarie të tillë, janë ndikuar nga kjo mendësi dhe nga fillimi I shekullit të njëzet, në platformë intelektuale dhe shoqërore, janë përpjekur që të mbështetin në shoqëritë e tyre idetë e tyre në lidhje me Islamin dhe shoqërinë myslimane të bazuara në filozofinë e incidentit. Në fillim këta incidente janë bërë me pretekstin e modernizimit të shoqërisë dhe zhdukjen e tradicionit dhe si pasojë aspak nuk janë konsideruar të rrezikshme për Perëndimin.Të tilla kanë qenë sistemet diktatoriale të themeluara në mbetjet e perandorisë osmane, duke filluar nga Turqia në fillim dhe më vonë sistemet totalitare të Asadit, Saddamit. Gadafit, po se jo edhe Enver Hoxhës në Shqipëri. Mirë po kjo çështje nuk është globalizuar dhe nuk ka patur eho të madhe në marketingun politik botëror , për shkak se bërësit kanë qenë myslimanët mbështetës të filozofisë incidentale shekullariste, kurse pësuesit, popullata e zakonshme myslimane. Por askush nuk mund ta mohojë se mënyra e udhëheqjes së këtyre shteteve ka qenë incidentale.Rastet e vrasjeve, dëbimeve, arrogancave çnjerëzore që sot I bën ISIS’I I kanë bërë edhe Asad’I, Gadafi, Saddam’I, etj.

Islami nuk ka asgjë të përbashkët me këtë filozofi të incidentit dhe krijimit të frikës, nuk ka patur asnjëherë dhe nuk do të ketë. Por paraqitjet e tilla në të kaluarën e afërme dhe sot nëpërmes një botëkuptimi të ri, të mjegullt, të dalë nga shpella, që përfaqësohet në imazhin e ISIS’it, janë të huaja dhe burimin e tyre nuk e kanë në mendësinë e shëndoshë Islame dhe traditën e veprimit shoqëror të myslimanëve, por, përkundrazi janë të ndikuara nga platforma filozofike incidentale që u krijua në shekullin e njëzet dhe u avancua me teoritë radikale shthurrëse dhe totalitare të Lewis’it, Huntigtonit si edhe të Fukujamë’s.

Kjo i përngjanë ndikimit të teknikës së “fantazmagorisë” në shekullin e 18.dhe 19.në teatret evropiane. Nëpërmjet të projektorit të dritës në murret e teatrit janë reflektuar skeletë, kafka dhe fantazma në trajtë  të shfaqjeve të trishtueshme dhe si pasojë nëpërmjet të tyre kanë dëshiruar që fantazia të shndërrohet në frikë, ndërsa frika ta zë vendin e realitetit.Marxi, këtë ndikim të mbështetur në iluzion optik, e sheh si simbol të kultures së konsumit dhe revolucioneve false të kapitalizmit modern. Fantazmagoria është një fantazi, mbështetet në iluzioone optike dhe në teknika psikologjike, por kjo nuk do të thotë se nuk ka ndonjë ndikim të caktuar. Ngjashëm si më lartë edhe frika, dyshimi, paranoja, hidhërimi dhe urrejtje ndaj Islamit  është një paranojë që nuk ka realitet lëndor, por që ka ndikim në botën shpirtërore të njeriut.

Mendësia e ISIS’it dhe mbështetësve të tij, pa marrë parasysh në çfarë mënyre, e bëjnë këtë për shkaqe ideologjike, për interesa politike, ose për t’I shërbyer incidentit në avlinë e huaj me supozim se do të jem I qetë unë në avlinë time, e kanë burimin e njëjtë si edhe  e mësipërmeja. Ata plotninë, kulmin, kurorën  e idesë imanente të njerëzimit, fenomenin fetar dhe zgajtjet gjeografike të saj, përpiqen t’I paraqesin si skeletë, koka të prera, fytyra të maskuara, frikë, arrogance, errësirë. As edhe një tekst fetar, një praktikë e Pejgamberit, nuk mund të gjindet në të cilën do të mund të shiheshin fotografi të tilla për veprimtari shoqërore.

Si rrjedhojë, njeriu në përgjithësi, ndërsa myslimani në veçanti, pasi që është I përballur me një sfidë dhe sprovë shumë të vështirë dhe të thellë identitare, është I domosdoshëm ta ndryshojë paradigmën e tij në lidhje me vendzënien reale të tij në botë. Pra, bota dhe trashëgimia botërore në përgjithësi duhet të përjetohen si të përbashkëta dhenë asnjë mënyrë intereset dhe profitet e çastit nuk duhet të lejojmë, si gjini njerëzore, ta futin në hiopotekë ekzistencën e botës dhe prishjen e imazhit të një fenomeni pa të cilin shoqëria dhe bota do të ishin të vdekur, fenomenin e fesë.

Mendësia incidentale myslimane e përfaqësuar kohëve të fundit në fotografinë me maskë  ISIS nuk e hjek kokën vetëm të një njeriu por ia hjek kokën tërë njerëzimit, për shkak se ia ndërpret linkun me fenë, me burimin e vetëm të gjallërisë në këtë botë. Nuk ka dyshim që bota myslimane është e domosdoshme të konsolidojë rradhët dhe të përpiqet që nëpërmjet të institucioneve shoqërore legale, assesi ilegale, në hije dhe me maska, të paraqesë  fenë, kulturën, dijen, rrjedhimisht ujin e gjallërisë së vërtetë, që sipas meje e ka vetëm zbulesa e fundit hyjnore dhe pikërisht për këtë shkak edhe sulmohet nga të prishurit prej mesit tone dhe jashtë nesh. Mbijetesa e myslimanëve, kjo është me rëndësi të veçantë për ne myslimanët, në periudhën postmoderne është në guximin e të mirëve dhe prezentimin e platformave ontologjike, epistemologjike, etike dhe aksiologjike që do ta shuajnë etjen e njeriut të sotshëm. Vetëm në këtë mënyrë do të arrihet që feja të hyjë nëpër dyer, siç thotë Andre Gide, dhe zjarrmia e përjetuar nga mospasja e saj mos t’I pëlcasë dritaret.

Rreziku I Islamofobisë…

Islamofobia, e organizuar dhe mbështetur si fushëbetejë e re e përplasjes së qytetërimeve, nuk mund të analizohet e ndarë nga ideja për “epërsi ontologjike” e qarqeve krishtere shekullare të qytetërimit perëndimor. Për pasojë, në bazë të këtij vizioni krishterimi është më me vlerë se Islami, si dhe kultura dhe qytetërimi perëndimor në kuptim shekullar materialist është më me vlerë se bota Islame.Kjo “epërsi” që është kushti themelor i eurocentrizmit, nuk është i bazuar në pabarazinë teknologjike, por, në dallimin ontologjik.Pikërisht për këtë dallimi është shumë i thellë dhe nuk ka mundësi të tejkalohet vetëm me zgjedhje politike. Bota myslimane sa të dojë le të perëndimizohet, le të shekullarizohet, le të industrializohet, assesi nuk do të ketë mundësi ta mbyll distancën ontologjike që është në mes!

Si rrjedhojë, kjo mendësi islamofobike zbatohet kundër të gjithë myslimanëve që e duan fenë e tyre por që kanë dëshirë kënaqësinë fetare ta ndiejnë në bashkësi me të gjithë të tjerët që nuk mendojnë si ata.Ajo maskat ua vë të gjithëve, zbaton standarde të dyfishta ndaj të gjithëve që e kanë emrin mysliman, që nuk duken si ata, që nuk pijnë alkool, që nuk janë të shthurur, etj. Incidente, si kto të ISIS’it kanë ndodhur shumë në të gjitha hapësirat e botës, kanë ndodhur në Evropë në veprimtarinë politike raciste të Hitlerit, të Stalinit, kanë ndodhur dhe janë duke ndodhur edhe sot e kësaj dite në Kinë, Mjanmar, në vise të ndryshme të Indisë, Afrikës, etj. por asnjëherë ne nuk na kanë ndikuar dhe as që do të ndikojnë që të sillemi me  krishterofobi, gjermanofobi, kinezofobi, budizmofobi, etj., por si incidente që nuk I dëshirojmë, që duhet t’I luftojmë pa marrë parasysh nga vijnë ata dhe si pasqyra të erëta të historisë njerëzore, ndërsa ata mund të evitohen vetëm nëpërmjet të konsideratës me seriozitet të fenomenit të fesë,  të ndërtimit të institucioneve të shëndosha fetare kulturore, shmangies nga standardet e dyfishta, qyqarisë, gënjeshtrës (lexo. diplomacisë false)…

Në të kundërtën do të ballafaqohemi me një mjedis shoqëror infantil të karakterit ku do të bëhet normale që politikanët, prijësit fetar, liderët shpirtërorë, analistët televiziv t’i përdorin konstatimet si më poshtë: “ Islami është një virus… Islami është fe e sherit… Duhet ta shpëtojmë qytetërimin europian nga kanceri i Islamit… Në Europën bashkëkohore nuk dëshirojmë shoqëri myslimane të prapambetura… Dëshiroj të ndalohet Kur’ani fashist… T’i okupojmë vendet e myslimanëve, t’i vrasim liderët e tyre, t’i kthejmë të gjithë në të krishterë…” Shprehjet e mësipërme nuk prezentohen në mediume sociale të pakontroluara dhe pa identitet, por nga të ashtuquajtur intelektual, autorë dhe shkencëtarë si Ann Coulter, Geert Wilders, Michael Savage, Daniel Pipes, Franklin Graham, Sam Harris, Richard Dawkins, Christopher Hitchens, si pasojë, kjo është tregues i situates së mjerë dhe anormale në aspekt  të të drejtave, ligjit, rendit shoqëror, arsyes, drejtësisë dhe pluralizmit.

Incidenti, Islamofobia dhe Shqiptarët…

Shqiptarët në përqindje të madhe janë myslimanë. Ky është një realitet, edhe pse  disa nuk kanë dëshirë ta pranojnë, të cilit nuk mund t’I iket. Çdo trajtë e dhunshme e largimit prej këtij realiteti do të na ballafaqojë me trajta të veprimtarisë joreale shoqërore në të gjitha aspektet. Por, nga ana tjetër, shqiptarët janë edhe një popull autokton I Europës dhe si pasojë e kësaj janë duke I përjetuar të “dyja anët e lumit”. Jacques Derrida  duke e diskutuar çështjen e Islamit dhe të perëndimit thoshte: “ Erdha në këtë botë si djal i një familjeje hebreje në Algjerin e okupuar nga Franca dhe i pash të dyja anët e lumit”.Derrida me “ të dyja anët e lumit”  kishte për qëllim të shënjojë në kulturën Arabo-Islame ku ishte lindur dhe Perëndimin, të cilit i takonte si mendimtar. Përjetimi I të dyja anëve të lumit është epërsi dhe gjithsesi se duhet të vlerësohet në kuadër të së mirës, të bukurës dhe të drejtës shoqërore. Historia jonë e afërme , si me intervenim kirurgjik, është përpjekur të na pastrojë nga të gjitha elementet e identitetit tone që kanë të bëjnë me Islamin. Për fat të keq një mendësi e tillë, në masë të madhe,  është duke vazhduar edhe më tej dhe për shkak të këtij bllokimi shumë të pakta janë hulumtimet në lidhje me fenë dhe fenomenin fetar që nuk janë të udhëhequra nga mendësia islamofobike dhe eurocentriste. Fenomeni i Islam’it në masë të madhe ka ngelur në margjinat e diskutimeve, si pasojë, ky realitet është një ndër hendikepet më të mëdha të shoqësirë shqiptare. Si pasojë e kësaj edhe shteti, partitë politike asnjëherë nuk kanë menduar seriozisht për çështjen e fesë, për ndërtimin e institucioneve të shëndosha fetare, madje edhe nuk kanë ndikuar edhenë ndërtimin e një ekuilibri pozitiv për prezentimin e fesë me kualtetete të vërteta. Si pasojë, feja është diksutuar nëpërmjet të incidenteve që kanë ndodhur në institucionet fetare, xhamitë, etj, ndërsa udhëheqësia shtetërore ata i ka ndjekur me buzë në gaz përbuzës.

Relacionet midis shoqërisë dhe fesë vetëm nga aspekti i sigurisë kanë ndikuar në krijimin e koncepteve të “un”‘it dhe “tjetri”’t të mbrapshta dhe me të meta. Njerëzit që deri dje janë konsideruar patriotë janë shndërruar  në tradhtarë dhe kundërshtarë!!! I përdora këta dy terme vetëm për ta shprehur një realitet edhe pse etiketat megalomane të patriotit dhe kundërshtarit në shoqëritë shqiptare janë shndërruar në mekanizma mbrojtëse të njerëzve më të ligë dhe më të pashpirtë.

Për më tepër kjo situatë na ballafaqon me një tablo që kundërshtohet edhe me botën Islame edhe me Perëndimin. Si pasojë, koncepti i “Islamit” në arsyen e europianëve nuk pajtohet aspak me realitetet e botës myslimane, dhe as që koncepti dominues për Perëndimin, Amerikën dhe Europën në botën Islame është i mbështetur në të dhëna reale dhe lëndore. Ky perceptim i gabuar ka ndikuar  në përjetimin e pasojave serioze në ecurinë  e ndikueshmërisë kulturore, pluralizmit dhe kulturës së bashkëjetesës edhe tek ne shqiptarët.

Dobësia e avancuar e politkanëve dhe hiperdashuria në fjalë ndaj perëndimit i ka marrë në rrethim format e perceptimit real të shumë çështjeve, por edhe të fesë, në mjedisin tonë, si pasojë, problemin e ka shndërruar në sferë të përplasjeve dhe incidentit. Vizioni i arsyes dhe të vërtetës (lexo: fesë)  u shndërrua në projekt politik dhe e mundësoi inkuadrimin e paradigmës eurocentriste incidentale në qasjen ndaj fesë. Pa dalë jashtë kësaj paradigme konceptet e  fesë, pluralizmit dhe multikulturalizmit nuk kanë mundësi të përfitojnë përmbajtje të re dhe reale.