Metin Izeti

Category: 2023

  • METIN IZETI: FYELLI I NAIM FRASHËRIT SI ALUZION I NJERIUT TË PLOTË (INSAN KAMIL) – Pjesa 2 – DRITA NË ARKAT SHIPRTËRORE

    Tingulli i fyellit është zjarr dhe i njëjti zjarr kalon edhe tek ata që e dëgjojnë, sodisin. Emocionet që ngjall janë djegëse dhe mbresëlënëse. A është e mundur të dëgjosh fyellin dhe të mos digjesh?

    Vijon prej numrit të kaluar —> Pjesa 1 Linku —> https://metinizeti.com/?p=5792

    Fyelli, respektivisht, njeriu i plotë (insan kamil) flet për sekretin e origjinës. Ai është i afërt me njerëzit e mirë dhe të ligë brenda popullatës së gjerë dhe sillet mirë me ta. Pasi njeriu në çdo gjendje të tij prezantohet në rrugën e arritjes deri te e Vërteta. Pikërisht për këtë, njerëzit në suaza të diturive dhe ndiesive të tyre afrohen me këta njerëz të ngritur dhe përpiqen të përjetojnë gjendjet e tyre.

    Njerëzit me mua rrinë,
    Unë qanj’ e mallëngjehem,
    Po dufn’ e pshehtë s’m’a dinë
    Andaj kurrë s’përdëllehem.

    Gjith’ ata që janë ndarë
    Fyellit shokë ju bënë,
    Shkallët’ e tij disa farë,
    Na shkalluan mëndjen tënë.

    Unë njerëzve të secilës shkallë ua tregova sekretet e realitetit, mirëpo ata mu afruan në bazë të mendimeve të tyre. Nuk e kërkuan rrugën e arritjes deri te njohja dhe qëllimi i sekreteve të mia të brendshme. Por, për të ecur në rrugën e të ngriturve duhet lëshuar rrugën e spekulimit. Shkurtë, e vërteta hyjnore nuk dihet me spekulim. Deri te të vërtetat arrihet vetëm nëpërmjet të dijes bindëse (jakin) duke lënë prapa çdo lloj të dyshimit dhe dymendësisë. Vetëm nëpërmjet të kësaj rruge ka mundësi të shihet drita në arkat shpirtërore dhe  kuptimi i varrosur në fjalët e evliave. 

    Rrëmet i njerëzisë!
    Zër’ i fyellit s’ësht’ erë,
    Ky ësht’ zjarr’ i dashurisë
    Që i ra kallamit mjerë!

    I ra qiellit e ndriti,
    I ra zëmrësë e nxehu,
    I ra verës e buçiti,
    I ra shpirtit, dhe e dehu.

    I dha erë trëndafilit
    I dha dritë bukurisë,
    I dha këngëtë bilbilit,
    I dha shije gjithësisë.

    Ay zjar i ra në qiej,
    Edhe duke përvëluar,
    U bënë kaq yj e diej,
    Që i mba Zoti ndër duar,

    Nga ky zjar Zot’ i vërtetë,
    Që ka ngehur gjithësinë,
    Hoth një shkëndijë në jetë,
    Dhe bëri soje njerinë.

    Njeriu pasi të kryejë udhëtimin gjysëmharkor të zbritjes së substancës hyjnore dhe të kalohen shkallët e zjarrit, ajrit, dheut, bimës, kafshës e fillon gjysëmharkun e ngritjes drejtë Zotit dhe në hapin e parë të kësaj ngritjeje e përjeton qenësinë. Njeriu është pasqyrimi substancës hyjnore në këtë pikë.

    Kur të arrijë në këtë pikë , për tu kthyer drejtë origjinës ka dy rrugë: Nëse e mbaron jetën dhe vdes pa u ngritur. Por në këtë mënyrë ai nuk fiton asgjë prej kalimit të jetës. Ai gjatë jetës së tij në këtë botë nuk e ka ditur se kush është, prandaj edhe në botën tjetër do të jetë në gjendje të paditurisë.

    Ndërsa nëse njeriu në këtë botë takohet me një njeri të ngritur, gjegjësisht nëse e dikton substancën e tij me kujdesin e një udhërrëfyesi, ka mundësi të kuptojë se për ku dhe kë e ka përmallimin në brendinë e tij. Së pari e gjen Zotin në botën e tij të brendshme e më pas në atë të jashtmen. Të ndierit e ekzistencës së Zotit në brendinë njerëzore emërtohet si “texhelli” (pasqyrim). Njeriu që ka arritur të përjetojë pasqyrimin hyjnor, gjithësinë e vështron me vështrimin e Zotit dhe bëhet pronar i sekretit me të cilin e sheh Zotin në çdo vend. Kjo gjendje, është ripërtrirje e dijes me Zotin. Por , nuk është takim (visal) i plotë. Njeriu edhe kur të arrijë në shkallën e përsosshmërisë ndien një përmallim të shijshëm për origjinën e tij.

    Frymat e ngrohta dashurore  kalojnë në brendinë e fyellit. Kjo frymë, lëvron dhe nxjerr çdo gjë përveç dashurisë prej tij, prej njeriut. Pastaj e sjell në pozitë buzë më buzë me të dashurin. Fillon të rënkojë dhe të vajtojë. Rënkimi dhe vaji që vinë prej brenda njëkohësisht e shprehin edhe sekretin e njeriut, gjegjësisht këndojnë për realitetin dhe lumturinë që e përjeton ai në brendi.

    Shkurtë, sekretet e fyellit janë shndërruar në fjalë në gjendje tingullore. Mirëpo ata që i kanë sytë e mjegulluar dhe që nuk u dëgjojnë veshët nuk kanë dritë për të pa dhe nuk kanë arritur gjendjen për të kuptuar realitet për të cilat flet fyelli.

    Tingulli i fyellit është zjarr dhe i njëjti zjarr kalon edhe tek ata që e dëgjojnë, sodisin. Emocionet që ngjall janë djegëse dhe mbresëlënëse. A është e mundur të dëgjosh fyellin dhe të mos digjesh? A është e mundur të dëgjosh tingujt e tij të rrënjosura thellë dhe të mos lejosh kujtimet e dhimbshme të vijnë në tru dhe në zemër? A është e mundur të mos kujtojmë dhimbjen e lindjes, dhimbjen e frymës që nxiton në mushkëri? A është e mundur të mos e ndjeni përsëri mundimin në zhvillimin e eshtrave në çdo rritje të trupit? Si mund mos të dëgjojmë ndarjet, poshtërimet, dashuritë, mëkatet… Edhe ne kemi zjarr, zjarri nuk është vetëm tek fyelli. Por ai zjarr herë shuhet, herë bëhet hi. Kjo është zhdukja jonë, rënia jonë në mjerim.

    Njeriu është krijuar nga brumi i dashurisë, në çdo grimcë të tij ka gjurmë dashurie dhe mëshire. Ka shenja të mëshirës dhe dashurisë së Krijuesit ndaj robërve të Tij. Njeriut i është dhënë dhurata të dashurojë dhe të dashurohet.  Dashuria është uji i mbetur në të çarën e hollë të një shkëmbi që ngrin në dimër dhe e plas, e copëton, e lëshon nga shkëmbinjtë poshtë. Dashuria është një anije që lundron nëpër një uragan. Dashuria është rihapja e luleve çdo pranverë. Dashuria është historia mijëravjeçare e rrapit të madh. Dashuria është rrotullimi i botës. Dashuria digjet  dhe nxeh si dielli. Dashuria është ana e bardhë e hënës. Tingulli në fyell, është gjithashtu dashuri; edhe dehja kuptimore po ashtu. Njeriu i dashuruar në Krijuesin e humb veten në bashkësinë me Të. Rrushi është i ëmbëlsuar me dashuri.

    More zjar i bekuar!
    Unë me ty jam përzjerë,
    Pa jam tretur e kulluar,
    Po të kam shpirt, mos më lerë.

    Procesi i çlirimit nga iluzioni lëndor ia rrit aftësinë e njeriut për të ndjerë. I mundëson të ndjejë dashuri, mirësi dhe dhembshuri, por edhe poshtërim, keqardhje dhe pikëllim. Ai fillon të shohë dallimin midis së drejtës dhe së gabuarës, së mirës dhe së keqes dhe mes asaj që është e hijshme dhe ajo që është e turpshme. Ai e kupton se e mira dhe e keqja nuk mund të krahasohen. Ai zhvillon një shqetësim (ndjenjë detyrimi) për të tjerët. Ai e kupton nevojën për këshilla të mira dhe urdhërim për të mirë dhe ndalim nga e keqja, me fjalë tjera e varros egoizmin  dhe egocentrizmin e tij.

    Kërkimi i të vërtetës  mbështetet nga dashuria për të vërtetën. Naimi na e kujton nevojën për të dashuruar të vërtetën (hakikatin). Dashuria për të vërtetën manifestohet jo vetëm në një kuptim subjektiv, por edhe në formë transcendentale, si e vërteta apo e Vërteta më e lartë. Dëshira për ta gjetur të vërtetën  tregon një kërkesë të konsiderueshme për zgjimin shpirtëror. Qëllimi i këtij “zgjimi” është që t’i mundësojë njeriut “të rikarikojë bateritë e tij shpirtërore “, për të rivendosur ekuilibrin e tij mendor dhe shpirtëror.

    Këto iluminime në poezinë e Naimit na lejojnë të kuptojmë më mirë botën përreth nesh, të ndjejmë ndërlidhjen midis të brendshmes dhe të jashtmes. Dhe ato gjëra që deri atëherë na dukeshin si të pazakonshme gradualisht kthehen në të zakonshme. Nga njëra anë, bota bëhet më e thjeshtë, dhe nga ana tjetër, më e pashpjegueshme por e përjetueshme, sepse një pjesë e konsiderueshme e të kuptuarit të fituar është shumë e vështirë të shprehet me fjalë.

    Në poezinë e Naimit, bukuria fizike konsiderohet si pasqyrim i bukurisë shpirtërore. Prandaj, ai, ngjashëm si edhe shumë poetë sufik thekson rregullisht bukurinë e jashtëzakonshme të të Dashurit të tij dhe i kushton shumë vëmendje përshkrimit të tij. Ky ideal i bukurisë nuk është as subjektiv dhe as pasqyrim i personalitetit të poetit, shijes së tij, por është një model i vendosur me anë të të cilit poetët portretizojnë karakteristikat e të Dashurit absolut (Zotit). Karakteristikat fizike më së shpeshti krahasohen me motive nga bota bimore, veçanërisht me lule. Bimët janë një motiv shumë i rëndësishëm i kësaj poetike .Trëndafilat, tulipanët dhe zymbylët dhe të ngjashme paraqesin pasqyrime të koncepteve të ndryshme metafizike. Për shkak të përdorimit të shpeshtë të motiveve bimore, hapësira e dashurisë shpirtërore shpesh krahasohet me një kopsht plot me lule të ndryshme, gjë që thekson se fytyra e të Dashurit është plot me tipare të bukura fizike.

    Ndër motivet tjera nga natyra, Naimi ka përdorur edhe erën, ajrin, ujin, dielli, hëna, zjarri, drita. Motivi i erës dhe i flladit të mëngjesit  më së shpeshti simbolizon frymën e Zotit, lajmëtarin e lajmit të mirë dhe frymën që jep jetë. Askush nuk troket në derën e të dashurit përveç erës së mëngjesit dhe nuk ka kush të djegë atë në zjarr apo vuajtje. Ai i këndon ndjenjës së mjerimit, duke pohuar se mungesa e të Dashurit (Zotit) sjell vetëm vetminë dhe trishtimin. Zjarri është një motiv që Naimi  e përdor për të përshkruar ndjenjat e dashurisë dhe djegien për Zotin. Ai flet  për zjarrin e dashurisë që ndezi zjarrin e shpirtit të tij. Ai zjarr i dashurisë është aq i fortë sa flaka e tij ngrihet deri në qiell. Kjo është një figurë ekzagjerimi, por edhe personifikimi, sepse zemra “digjet dhe rënkon”, dhe flaka “ngjitet në qiell”. Në këtë mënyrë Naimi ngjall një ndjenjë të fortë vuajtjeje për të rritur ekspresivitetin dhe për ta freskuar shpirtin e tij. Ai  i këndon një zemre që digjet nga vetmia dhe malli për të Dashurin. Në vargjet e tij për dashurinë ka aq mall sa flaka e dashurisë ia djeg trupin. Ashiku beson se duke u djegur në zjarrin e dashurisë ai arrin unitetin me të dashurin e tij. Kjo djegie dhe bashkim shpirtnor përfaqësohej nga motivi i një fluture dhe një qiri, ku i dashuri është një qiri dhe ashiku një flutur që admiron bukurinë e Tij dhe, i tërhequr nga drita, rrotullohet përreth zjarrit. Momenti kur flutura digjet në flakën e një qirije simbolizon bashkimin shpirtëror të poetit me Zotin.

  • МЕТИН ИЗЕТИ: МЕНТАЛИТЕТОТ НА ПАЛЕЊЕ НА ВОЗВИШЕНАТА ИДЕЈА

    МЕТИН ИЗЕТИ

    Хелен Келер отворено напиша писмо до германските студенти во кое ги критикуваше сите студенти и нивната наивност велејќи дека „Историјата не ве научила ништо ако мислите дека можете да убиете идеи“ и заклучи дека овие палење ќе бидат запаметени како срам за Германија. Да, очигледно ништо не е сменето, „Срам за Европа“!.

    Палењето и насилството против идејата на другиот, а особено она што се обидува да влијае на промената на гнилите концепти е стара практика во историјата на човештвото. Општествата кои не биле хранети со идејата на небото и кои ја поставиле човечката мисла во епицентарот, историски, немале доблест да ја толерираат идејата на другиот. Старите Грци ја сметале за варварин секој народ што не бил член на нивниот полис. Старите Римјани се однесувале слично со северните народи, како и западната црква со просветителството. Евроцентричниот концепт, во многу сегменти на филозофската и социјалната мисла, го наследил овој тип на егоцентризам и нарцизам од нивните предци. Како последица на таквиот начин на размислување, се појави концептот на структурно насилство врз возвишената идеја. Сведоци на ова структурно насилство, во последно време, на сцената на „развиените“ европски држави сме и ние од XXI век.

    Настанот на палењето на Куранот, во кој света книга која е универзално признаена како возвишена идеја е запалена и за возврат милиони луѓе го набљудуваат тоа без никаква јасна реакција, не може да биде предизвикана од волјата на еден човек, но тоа е дел од структурното насилство против идејата за исламот. И кои се тогаш причините? Ако милиони луѓе без конкретна реакција набљудуваат таков грд чин, а кој на сите им е јасно дека не може да биде подобро за никого, туку полошо за сите, тогаш зошто го направија тоа? (…) Затоа, бидејќи тоа беше неопходно, бидејќи со тоа, егоцентриците и „варварите“ го практикуваа елементарниот зоолошки закон за убивање идеја на другиот за да наметнат лична моќ. На овој страшен настан не може да се даде друг одговор. Во меѓувреме, страшниот настан доби многу „нови“ одговори, од кои најутешите го негираат зоолошкото програмирање за насилство, предупредуваат на сложени механизми на идеолошка манипулација и идентификација, на рационално определеното производство на омраза. Оние кои се помалку оптимисти и затоа помалку просветлени се враќаат на анализата на Толстој за човекот како волја да се убие „туѓото„. Овој начин на размислување ги враќа убиствените и самоубиствени тенденции на идејата во секуларизирана област на општата човечка неодговорност.

    И Софокле го осудил воениот менталитет на Херакле за палење градови само за да ја легитимира неговата страст за воениот плен и богатството на „другите“, така што Европа ја знае таа лекција две илјади години и, како изгледа, ние не сме попаметни од него, очигледно. Ако современиот Херакле го зема ликот на современ политичар, а Софокле го поддржува во името на „слободата на мислата“, тоа значи дека ние сме многу попримитивни. Што ни значи кога актерот на структурно насилство против возвишената  идеја го глуми цинизмот на развиениот либерал и тој главно се дефинира како „слободен мислител“, а не како личност зафатена од епидемијата на структурно насилство? А другите ликови од претставата, наместо достоинствениот рефрен, се само козметички слуги на „домаќинката“ и зборуваат само во тенок дискурс? Овие и слични прашања не водат до заклучок дека не се работи за конкретен поединец туку за општ начин на размислување. Во малку поаналитичка интерпретација, тој што пали е атлетски изградена суровина, толку трауматизирана од постојана борба што носи специјална опрема и горењето го прави среќен. Можеби е можно да се замисли дека таквиот концепт навистина ја има моќта на „геноцид“ и мора да биде дека неговите мисии се овозможени од поширок политички систем кој, повеќето, не се осмелуваат да го прецизираат. Излегува дека во постхитлеровата ера, европскиот морал постојано бара нов фирер, и наместо да го препознае злото во секојдневната општа човечка волја и  да види што се случува, таа продолжува да го чека „самоуништувањето“. Настанот на палењето на Куранот може да се прочита како секогаш релевантен текст на вина, текст кој го предизвикува „човештвото“ со самиот факт што бара послушност на татковската омраза што се пренесува од генерација на генерација, и ништо повеќе не се случува .

    Огнот долго време бил еден од омилените мотиви на Хитлер, а како што растела неговата моќ, така се зголемувала и употребата на мотивот на оган во нацистичките церемонии. Во својата книга Mein Kampf тој напиша: ˝Аријците се Прометеј на човечкиот род, од чие светло чело сјае и се појавува божествената искра на генијот во секое време. Огнови често беа присутни на нацистичките собири, особено оние што се одржуваа во средината на летото. Пламен, летечки искри и силна топлина, тие служеа како моќна метафора за растечкото нацистичко движење.

    Настаните за палење книги што се случија во 1933 година беа внимателно дизајнирани спектакли со цел да се постигнат максимални перформанси. Национал-социјалистите широко користеа симболична комуникација како пропаганден метод. Масовните настани честопати беа организирани за да остават впечаток на ритуал и се обидуваа да предизвикаат силни емоционални реакции кај набљудувачите. Во оваа прилика „огнените говори“ и општата атмосфера послужија да предизвикаат состојба на див ентузијазам.

    Хелен Келер отворено напиша писмо до германските студенти во кое ги критикуваше сите студенти и нивната наивност велејќи дека „Историјата не ве научила ништо ако мислите дека можете да убиете идеи“ и заклучи дека овие палење ќе бидат запаметени како срам за Германија. Да, очигледно ништо не е сменето, „Срам за Европа“!. Палењето на Куранот како дериват на концептот на структурно насилство, забраната за развој на идеи и уништување и ограничување на можноста човекот слободно да ги изразува своите мисли не е и не може да се прифати како нормално, бидејќи на одреден начин тоа е еднакво на слични настани за палење книги низ историјата. Историјата може да се учи и мислам дека најважната лекција што можеме да ја научиме од историјата на книгата е онаа за слободата на книгата и особено на возвишената идеја. Спротивното е страшно…

  • METIN IZETI: MENDËSIA E DJEGIES SË IDESË SË LARTË

    Djegia dhe dhuna kundër idesë së tjetrit dhe veçanërisht asaj që përpiqet të ndikojë në ndryshimin e koncepteve të kalbura është një praktikë e vjetër në historinë e njerëzimit. Shoqëritë që nuk janë ushqyer me idenë e qiellit dhe që në epiqendër e kanë vendosur mendimin njerëzor, historikisht, nuk kanë patur virtytin për të duruar idenë e tjetrit. Grekët e vjetër e kanë konsideruar barbar çdo kend që nuk i ka takuar polis’it të tyre. Ngjashëm janë sjellur edhe romakët e vjetër me veriorët si dhe kisha perëndëmore me iluministët. Koncepti eurocentrist, në shumë segmente të mendimit filozofik dhe shoqëror, e ka tarshëguar këtë lloj të egocentrizmit dhe narcisizmit nga të parët. Si pasojë e një mendësie të tillë është shfaqur koncepti i dhunës strukturale ndaj idesë. Dëshmitarë të kësaj dhune strukturale, kohëve të fundit, në skenën e shteteve të “zhvilluara” europiane, jemi edhe ne të shekullit XXI.

    Ngjarja me djegien e Kur’anit, në të cilën digjet një libër i shenjtë i cili botërisht njihet si ide e lartë dhe nga ana tjetër me miliona njerëz vëzhgojnë këtë pa ndonjë reagim të qartë, nuk mund të shkaktohet nga vullneti i një njeriu, por është pjesë e dhunës strukturale ndaj idesë së Islamit. Dhe cilat janë shkaqet atëherë? Nëse miliona njerëz vëzhgojnë pa reagim konkret një akt të tillë të shëmtuar, dhe që është e qartë për të gjithë, se nuk mund të ishte më mirë për askënd, por më keq për të gjithë, atëherë pse e bënë këtë? (…) Prandaj, sepse ishte e domosdoshme, sepse duke e bërë këtë, egocentrikët dhe “barbarët” praktikonin  ligjin elementar zoologjik, të vrasjes së tjetrit për të imponuar fuqinë personale. Asnjë përgjigje tjetër nuk mund t’i jepet kësaj ngjarjeje të tmerrshme. Ndërkohë, ngjarja e tmerrshme ka marrë përgjigje të shumta “të reja”, më ngushëllueset e të cilave mohojnë programimin zoologjik për dhunë, paralajmërojnë mekanizma komplekse të manipulimit dhe identifikimit ideologjik, të prodhimit racionalisht të përcaktuar të urrejtjes. Ata që janë më pak optimistë dhe për këtë arsye më pak të ndritur i kthehen analizës së Tolstoit për njeriun si vullnet për të vrarë idenë e tjetrit. Kjo mendësi i kthen tendencat vrastare dhe vetëvrasëse të idesë në sferën e sekularizuar të papërgjegjshmërisë së përgjithshme njerëzore.

    Edhe Sofokliu e dënoi mentalitetin ushtarak të Herakliut për djegien e qyteteve vetëm për të legjitimuar pasionin e tij për plaçkën e luftës dhe pasurive të “të tjerëve”, ndaj Europa e din atë mësim për dy mijë vjet dhe nuk jemi as më të mirë e as më të zgjuar se ai, si duket. Nëse Herakliu bashkëkohor merr imazhin e një politikani bashkëkohor dhe Sofokliu e përkrah në emër të “lirisë së mendimit” do të thotë që jemi shumë primitivë. Çfarë do të thotë për ne kur aktori i dhunës strukturale ndaj idesë së lartë, luan cinizmin e liberalit të zhvilluar dhe ai përcaktohet kryesisht si “mendimtar i lirë” dhe jo si një person i rrokur nga epidemia e dhunës strukturale? Dhe personazhet e tjera të shfaqjes, në vend të korit dinjitoz, janë thjesht shërbëtorë kozmetik të “zonjës së shtëpisë” dhe vetëm flasin me një diskurs të hollë? Këta dhe pyetje të ngjashme neve na çojnë në një përfundim se nuk bëhet fjalë për një individ të caktuar por për një mendësi të përgjithshme. Në një interpretim pak më analitik, djegësi është një lëndë e parë e ndërtuar në mënyrë atletike, aq i traumatizuar nga lufta e vazhdueshme, saqë vesh pajisje speciale dhe djegia e bën të lumtur. Ndoshta është e mundur të imagjinohet se një koncept i tillë ka vërtet fuqinë e “gjenocidit”, dhe duhet të jetë që misionet e tij të bëhen të mundura nga një sistem politik më i gjerë, që, shumica, nuk guxon ta specifikojë. Rezulton se në epokën pas Hitlerit, morali europian është vazhdimisht në kërkim të një Führeri të ri, në vend që të njohë të keqen në shtrirjen e vullnetit të përditshëm, të përgjithshëm njerëzor për të parë se çka është duke ndodhur dhe vazhdon me pritjen për t’u “vetëshkatërruar”. Ngjarja e djegies së Kur’anit mund të lexohet si një tekst vazhdimisht i rëndësishëm i fajit, një tekst që sfidon “njerëzimin” me vetë faktin se kërkon bindje ndaj urrejtjes atërore të transmetuar brez pas brezi, asgjë më shumë nuk ndodh.

    Zjarri ka qenë prej kohësh një nga motivet e preferuara të Hitlerit, dhe me rritjen e fuqisë së tij, u rrit edhe përdorimi i motivit të zjarrit në ceremonitë naziste. Në librin e tij Mein Kampf ai shkroi: ˝Arianët janë Prometeu i llojit njerëzor, nga balli i ndritshëm i të cilit shkëlqen shkëndija hyjnore e gjeniut dhe shfaqet gjatë gjithë kohës˝. Zjarret ishin shpesh të pranishëm në tubimet naziste, veçanërisht në ato që u zhvilluan në mes të verës. Flakë të ndezura, shkëndija fluturuese dhe nxehtësi e fortë, dhe ata shërbyen si një metaforë e fuqishme për lëvizjen naziste në rritje.

    Ngjarjet e djegies së librave që ndodhën në vitin 1933 ishin spektakle të dizajnuara me kujdes, me synimin për të arritur performancën maksimale. Nacional-socialistët përdorën gjerësisht komunikimin simbolik si metodë propagandistike. Ngjarjet masive shpesh organizoheshin për të dhënë përshtypjen e ritualit dhe përpiqeshin për të ngjallur reagime të forta emocionale tek vëzhguesit. Në këtë rast, “fjalimet e zjarrta” dhe atmosfera e përgjithshme shërbenin për të nxitur një gjendje entuziazmi të egër.

    Helen Keller shkroi hapur një letër drejtuar studentëve gjermanë në të cilën ajo kritikonte të gjithë studentët dhe naivitetin e tyre duke ju thënë se, “Historia nuk ju ka mësuar asgjë nëse mendoni se mund të vrisni idetë” dhe përfundonte se këto djegie do të mbahen mend si turp për Gjermaninë. Po, si duket nuk ka ndryshuar asgjë, “Turp për Europën”!. Djegia e Kur’anit si rrejdhojë e konceptit të dhunës strukturale, ​​ndalimi i zhvillimit të ideve  dhe shkatërrimi dhe kufizimi i mundësisë që një person të shprehë lirisht mendimet e tij nuk është dhe nuk mund të pranohet si normale, sepse në një mënyrë të caktuar është e barabartë me ngjarjet e ngjashme të djegies së librave gjatë historisë. Historia është aty për të mësuar dhe mendoj se mësimi më i rëndësishëm që mund të nxjerrim nga historia e librit është ai për lirinë e librit dhe veçanërisht të idesë së lartë. E kundërta është e kobshme…