Të kuptuarit e zbulesës si një problem komunikues, hermeneutik dhe gjuhësor-filozofik i relativizuar nga kornizat kontekstuale dhe konstituive të dialogut e bën të diskutueshme tezën klasike të mbijetuar rreth hermeneutikës islame si një disiplinë, aftësia e së cilës është të “parandalojë keqkuptimin”. Problemi i të kuptuarit të fjalës i bën të diskutueshme metodat e shkencës hermeneutike dhe njeriu i sodit pyet nëse mund të shpëtojmë veten nga të gjitha devijimet në të cilat vendoset kuptimi gjuhësor pandërprerë, me një luhatje të gjerë të gamës së tij, në situata jetësore në të cilat një marrëveshje e thellë mes nesh dhe tekstit pritet, sepse qëllimi i çdo komunikimi është vërtet kuptimi i mesazhit. Ashtu si vetë koncepti i hermeneutikës lidhet me Hermesin “i cili interpreton mesazhet enigmatike nga Olimpi te të vdekshmit”, ashtu edhe skicat e interpretimit të konceptit të përditshmerise gjuhësore te zbulesës mund të shihen në tensionin që është krijuar midis deklaratave qe përmbajnë mundësinë e drejtkuptimit dhe keqkuptimit. Kështu, gjuha ka potencialin e zbulimit dhe fshehjes, dhe situatat kufitare të komunikimit tregojnë disa aspekte të shprehjeve, qëllimshmëria e të cilave tregon shumë pengesa për transparencën semantike, domethënë gjuha nuk është vetëm një instrument i mirë i marrëveshjes, unitetit dhe drejtkuptimit, por manifestohet edhe në veprime. që janë pikërisht e kundërta, gjë që në praktikën e përditshme te interpretimit te zbulesës mund ta shohim në disa modele tipike që ofron ligjërimi fetar standard duke luajtur me mjeshtëri ose shprehjen ose përmbajtjen e shenjës gjuhësore. Për këtë, në interpretimin e zbulesës elementi më i rëndësishëm është ndikimi te bashkëbiseduesi, d.m.th. konativiteti i funksionit gjuhësor , jo komunikueshmëria e tij. Këto veprime, mund të thuhet, janë më shumë të shënuara si interpretative ilokucionale ose perlokucionale, megjithëse shumica e inerpretuesve ende e konsideron të gjithë veprimtarinë hermeneutike si performative, d.m.th. si veprim i drejtuar dikujt. Manipulimi i aktit të të folurit është i dukshëm në veprimet e përditshme të të folurit të motivuar nga ngopja e llojeve të ndryshme të konfrontimeve me “konfliktet afektive, interesi, institucionet dhe statuset e ndryshme që e karakterizojnë jetën publike, por qe zbulesa nuk i duron.
Mënyrat për të kapërcyer hendekun midis të tashmes dhe të shkuarës janë, në tekstin e zbulesës, jo vetëm të mundshme, por edhe të nevojshme. Kjo kështu sepse “zbulesa ka një të pranishme të përjetshme, por gjithashtu, kjo do të thotë se origjinen e saj historike duhet gjetur në të”. Ajo e përjetshme, e pranishme si tipar i zbulesës rrjedh nga kuptimi për prezencën hyjnore si një karakteristikë themelore e zbulesës. Kuptimi, “jo si një nga mënyrat e sjelljes së subjektit, por vetë mënyra e ekzistencës së objektit është vendimtare dhe për nga lëvizshmëria e tekstit është në gjendje të “përfshijë të gjithë përvojën e botës”, megjithatë, pikërisht për shkak të rëndësisë së të kuptuarit, zbulesa nuk mund të parashikohet me interpretime relative, sepse “kërkesa e një hermeneutike të përhershme (…) nuk lejon forma arbitrare të të kuptuarit, por me gjithë hapjen e saj dhe gjithë gjerësinë e lojës së mundësive të kuptimit të saj, lejon përdorimin e standardeve për matje, për më tepër, e kërkon të verteten në të.
Brenda tekstit, gjuhës së zbulesës, ekziston një kuptim që arrihet përmes një procesi interpretimi gjithmonë të mundshëm dhe asnjëherë të pashtershëm, i cili e lufton përkohshmërinë, dhe kjo na perballë me pyetjen çfarë do të bëjmë me veprat e interpretimit nga e kaluara? Duke qenë se “njëkohësia i përket betejës së zbulesës për ta mund kohën, lind edhe pyetja, si të vendoset një marrëdhënie mes të kuptuarit të së tashmes dhe të shkuarës në kuadër të tekstit të zbulesës? Është fakt se interpretimi i simboleve të gjuhës së zbulesës dallon qartë mes të tashmes dhe të shkuarës, megjithatë, pasi “jeta jonë është një hap i vazhdueshëm përmes njëkohshmërisë së së shkuarës dhe së ardhmes”, zbulesa beson se “është e gabuar të mendosh se ekziston një interpretim i të kaluarës, të cilën ne mund ta shijojmë, dhe një i tille i së tashmes, ku kemi rafinuar mjetet e dizajnit artistik, prandaj e detyron bashkëpunimin” midis te shkuarës dhe të tashmes. “Zbulesa e kapërcen kohën” dhe në kuptimin e saj interpretimi me bashkepunim është vendimtar, prandaj duhet të ketë një mënyrë qe të vendoset komunikimi i kuptimit të së shkuarës dhe së tashmes, pra situatës aktuale të marrjes së “kuptimit” të tekstit nga e kaluara, dhe kjo duhet të ndodhë falë “të kuptuarit që është një proces historik”. Zbulesa ka edhe një rëndësi shtesë, ka një “aurë artistike”, përmban një “botë të veçantë përjetimesh fetare, dhe kjo ka pasoja domethënëse që bota e saj i përket botës sonë, d.m.th. , ajo që përfshin të dyja botët bëhet një hermeneutike universale “.Prandaj, hendeku historik duhet kapërcyer, sepse “thelbi i zbulesës është ajo që mund të thotë, dhe që tejkalon çdo kufizim historik”. Interpretimi duhet nisur nga fakti se ai që dëshiron të kuptojë diçka lidhur me objektin, i cili vjen në të folur përmes transmetimit, dhe qe është i lidhur ose jo me traditën nga vjen transmetimi, por në të njëjtën kohë, ai është i vetëdijshëm se përballja ndërmjet vëzhguesit dhe “gjësë”nuk bëhet në mënyrë të thjeshtë, d.m.th. nuk ndodh pa vështirësitë e natyrshme në situatën historike të interpretimit. Megjithatë, pikërisht këto vështirësi të ballafaqimit me historiken bëhen një nga vendet më të rëndësishme të hermeneutikës, sepse aktivizojnë një proces interpretimi aktiv.
Një simbol i përdorur në gjuhën e zbulesës nuk është një alegori, domethënë se detyra e tij nuk është të shënojë një ide të caktuar me ndonjë rrëfim të vendosur: kuptimi simbolik mund të jetë vetëm kuptimi i përgjithshëm, i cili nuk është kuptimi i një objekti ose sjelljeje, marrë veçmas, por më tepër ajo e botës në tërësi dhe e ekzistencës njerëzore në tërësi.
Por në vend që të jetë një sens abstrakt që na furnizon me gjëra joreale, gjë që synon narracioni aktual, gjuha e zbulesës dëshiron të prodhojë një botë gjërash konkrete, e cila do të jetë e përshtatshme për të paraqitur kuptimin e pastër. Kjo na sjell te alegoria, rrëfenja dhe simboli. Alegoria fut idealin e prozës së përditshme në rrëfim, “histori” dhe na drejton te një ide që është shenjë, para së cilës dëshiron të zhduket dhe që sapo vendoset, mjafton për t’u shprehur e konfirmuar. Rrëfenja, përkundrazi, midis qenieve të fiksionit dhe kuptimit të tyre nuk presupozon marrëdhëniet e shenjës dhe të shenjuarit, por një prani reale. Duke hyrë në një histori arketipike, ne fillojmë të jetojmë kuptimin e saj që na përshkon dhe që “mendojmë” vërtetë dhe në pastërtinë e saj, pasi e vërteta e saj e pastër mund të arrihet vetëm në gjërat ku ajo realizohet si veprim dhe ndjenjë. Rrëfenja, pas kuptimit që paraqet, përtërihet vazhdimisht; është e ngjashme me shfaqjen e një lloj gjendjeje primordiale në të cilën njeriu nuk do ta dinte ende fuqinë e të menduarit që bazohet në gjëra, ai nuk do të mendonte ndryshe përveçse në një objekt që mishëron vetë fillimin e të menduarit të tij, dhe kjo nuk do të thotë se do të varfërojë atë që mendohej, por, përkundrazi, do të depërtonte në mendimin më të pasur, më të rëndësishëm dhe të denjë për opinion. Prandaj fuqia e gjuhës se zbulesës shërben për të marrë një përvojë që, qoftë e dukshme apo jo, jepet përmes procesit të zbulimit dhe përpjekjes, jo për të shprehur atë që dihet, por për të ndjerë atë që nuk dihet.
Dy gjuhët, gjuha e zbuleses dhe ajo e ekzistences, bashkojnë dhe përziejnë shumë ndërmjetësime: në shprehjet tona të përditshme, një imazh mund të vijë të mbyllë vrimën e përfaqësuar nga kuptimi i një fjale, ndërsa njohuria mund të aktualizohet duke e gjallëruar atë kuptim, dhe meqë ne jemi qenie të afta për të menduar dhe ndier, shpesh u afrohemi gjërave që nuk janë aty dhe ringjallja e të cilave kërkon ta mbartë, kompleksitetin e një gjuhe më pak të çliruar dhe më të arrirë se ajo vetë. Saado prozaike dhe aq e afërt me jetën që është rrëfimi i zbulesës, gjuha këtu pëson ende një transformim rrënjësor, duke qenë se e fton lexuesin të përdorë vetë fjalët për të kuptuar se çfarë po ndodh në këtë botë të përshtatshme për të dhe që i gjithë realiteti është ezauruar duke qenë objekt i rrëfimit. Për leximin, na pëlqen të themi se na mbarti, gjë që i përgjigjet këtij transformimi: lexuesi merret me të vërtetë nga gjërat e rrefimit, të cilat ai i kap sikur të ishin sjellë me fjalët, pikërisht si vetitë e tyre; ai kapet pas tyre, me ndjenjën se është i mbyllur, i bllokuar, i larguar me ethe nga bota e të keqes, aq sa fillon ta perceptojë fjalën si një çelës të një universi magjepsjeje që përmban shumë nga ajo që përjeton.
Në relacion me zbulesën, akti i leximit mbetet i pandryshuar, por qëndrimi i lexuesit e bën atë të ndryshëm. Pa dyshim se këto fjalë janë shenja dhe veprojnë si shenja. Por këtu nuk po nisemi nga ndonjë realitet, i dhënë nga realiteti ynë. Bëhet fjalë, nga njëra anë, për një botë që ende nuk është zbuluar plotësisht dhe, nga ana tjetër, për një tërësi të imagjinuar që në mënyrë të pashmangshme mbetet reale. Për këtë arsye të dyfishtë, kuptimi i fjalës vuan nga një problem parësor dhe, në vend që të refuzojë, si në marrëdhëniet e zakonshme, një referencë konkrete të asaj që ajo nënkupton, duket se kërkon verifikim, prodhim të një objekti ose një lloj njohurie eksplicite që vërteton përmbajtjen e saj. Kjo do të thotë se imazhet luajnë domosdoshmërisht një rol të madh në leximin e zbulesës. Ne e dimë shumë mirë se rrëfimet e zbulesës e tërheqin imagjinatën por edhe atë se interesi dhe vlera e ajeteve nuk varen nga bollëku i imazheve. Megjithatë, këtu ka diçka më delikate. Në masën që kuptimi i tyre është më i garantuar, më i përcaktuar, në masën që realiteti i rrëfimit i afron ata me gjërat dhe i vendos në buzë të një bote të perbashkët përgjithmonë, fjalët nuk mund të kënaqen më me një vlerë të pastër simbolike ( sikur të nevojitet i gjithë realiteti dhe prania e objekteve dhe qenieve që të fuqizohet ajo mrekulli e rrëfenjës abstrakte, e cila është ngjarje e përditshme), dhe në të njëjtën kohë të fitojë rëndësi si instrument verbal dhe ta bëjë të prekshme, të materializuar atë që nënkupton.
Simbolika ka per synim të zbulojë atë kuptim të përgjithshëm që jeta e përditshme, e mbytur në ngjarjet e saj tepër të veçanta, rrallë na lejon ta arrijmë, dhe që të menduarit, i cili ruan vetëm një vizion të përjetshëm të tij, nuk na lejon ta ndiejmë. Rrallë e ndeshim botën, rrallë e prekim ekzistencën, nuk heshtim për situatën tonë si situatë e një qenieje që në çdo ngjarje e gjen veten në tërësinë e saj dhe gjithçka që ajo ngjarje mbart brenda saj. Kjo është arsyeja pse ne tundohemi të kërkojmë realizimin e kuptimit origjinal të ekzistencës në imagjinatë, për aq sa ne e shohim atë në të dhe duam ta njohim atë. Simboli gjen ndihmë këtu në thelbësinë e imagjinatës. Vetë akti i të imagjinuarit presupozon, siç tregohet edhe nga Sartri, një ngritje mbi objektet reale individuale dhe një drejtim drejt realitetit të marrë në tërësinë e tij – jo, sigurisht, për hir të të kuptuarit dhe të jetuarit të këtij realiteti, por për hir të heqjes dhe gjetjes, në atë heqje, një lojë pa të cilën nuk do të ishte as imazh, as imagjinatë, as fiksion. Imagjinata refuzon sulmin e pranisë së detajeve dhe ringjall ndjenjën e një pranie gjithëpërfshirëse, duke e arritur atë, megjithatë, vetëm për ta pezulluar dhe për të prodhuar objekte dhe veprime imagjinare, joreale pas saj. Megjithatë, imagjinata shkon edhe më tej. Nuk mjafton që ajo t’i japë vetes, në mungesë të një objekti të caktuar, atë objekt, pra imazhin e tij; vrulli i saj konsiston në përpjekjen për t’i dhënë vetes pikërisht atë mungesë, dhe jo më në mungesë të një gjëje, por përmes asaj gjëje që mungon, pra në mungesën që përbën atë gjë, zbrazëtinë si qendër e të gjithë formës së imagjinuar dhe, më saktë, ekzistenca e mosekzistencës, bota e imagjinares, aq sa kjo e fundit është mohimi dhe sinqeriteti i botës reale në tërësi. Ndoshta qasja më e mirë në relacion me zbulesën do të ishte të harrosh gjithçka që ke lexuar dhe të bëhesh i pastër nga dija botnore (ummi). Nëse e vërteta vë dritën e saj në zemrën e njeriut, është e bukur, përtej është bosh…”
